Het starten van een eigen onderneming is een spannende stap met veel mogelijkheden, maar ook met juridische verantwoordelijkheden. Vanaf het begin komen er diverse juridische aspecten kijken bij het oprichten van een bedrijf, variërend van de keuze voor de juiste rechtsvorm tot het opstellen van contracten en het voldoen aan administratieve verplichtingen.
Een goede juridische basis is essentieel om risico’s te beperken, geschillen te voorkomen en heldere afspraken vast te leggen. Zo begin je met een solide fundament voor duurzame groei en samenwerking.
Welke rechtsvorm kies je bij oprichting?
De eerste juridische keuze die je als starter maakt, is het kiezen van een rechtsvorm. De meest voorkomende vormen zijn:
- Eenmanszaak: snel op te richten, lage kosten, maar volledige persoonlijke aansprakelijkheid.
- Vennootschap onder firma (vof): geschikt bij samenwerking, gezamenlijke aansprakelijkheid.
- Maatschap: vooral gebruikt in vrije beroepen, zoals artsen of advocaten.
- Besloten vennootschap (BV): beperkte aansprakelijkheid, eigen rechtspersoonlijkheid, vereist notariële akte.
- Naamloze vennootschap (NV): vooral voor grotere ondernemingen, met vrij overdraagbare aandelen.
- Stichting: voor maatschappelijke doelen zonder winstoogmerk.
Elke rechtsvorm heeft juridische en fiscale gevolgen, zoals:
- De mate van persoonlijke aansprakelijkheid
- De hoogte van de oprichtingskosten
- De belastingverplichtingen (bijvoorbeeld inkomstenbelasting versus vennootschapsbelasting)
Juridische stappen bij het oprichten van een onderneming
De oprichting begint meestal met de inschrijving bij de Kamer van Koophandel (KvK). Daarbij registreer je je onderneming in het Handelsregister en ontvang je automatisch een btw-nummer van de Belastingdienst.
Daarnaast is het sinds 2020 verplicht om uiteindelijk belanghebbenden (UBO’s) te registreren voor transparantie en anti-witwasmaatregelen.
Voor rechtsvormen zoals een BV, NV of stichting is bovendien een notariële oprichtingsakte vereist. De notaris stelt de akte op en verzorgt de inschrijving bij de KvK.
Oprichtingsakte en statuten, wat moet erin staan?
De oprichtingsakte en de daarin opgenomen statuten zijn wettelijk verplicht bij de BV, NV en stichting. Hierin staan onder meer:
- De bedrijfsnaam en vestigingsplaats
- Het doel van de onderneming
- De inrichting van het bestuur
- De regeling omtrent aandelen en overdracht daarvan
- De winstverdeling tussen aandeelhouders of leden
Voor rechtsvormen als de eenmanszaak, vof of maatschap zijn statuten niet verplicht, maar het is wél verstandig om duidelijke afspraken schriftelijk vast te leggen, bijvoorbeeld in een vennootschapscontract.
Contracten en overeenkomsten vanaf dag 1
Vanaf de eerste dag van je onderneming krijg je te maken met juridische documenten. Denk aan:
- Arbeidsovereenkomsten als je personeel in dienst neemt
- Algemene voorwaarden om aansprakelijkheid te beperken en duidelijkheid te scheppen richting klanten
- Huurcontracten bij het betrekken van bedrijfspanden
- Aandeelhoudersovereenkomst (bij een BV) of een vennootschapscontract (bij vof of maatschap) als je met meerdere oprichters start
Duidelijke contracten voorkomen discussies en geven juridische zekerheid.
Fiscale en administratieve verplichtingen
Na de inschrijving bij de KvK volgt registratie bij de Belastingdienst. Afhankelijk van je rechtsvorm krijg je te maken met:
- Btw-nummer (voor omzetbelasting)
- Loonbelasting (bij personeel)
- Vennootschapsbelasting (bij BV of NV)
Daarnaast heb je een administratieplicht. Dat betekent dat je alle financiële transacties goed moet bijhouden. Veel ondernemers kiezen vanaf de start voor een boekhouder of geschikte boekhoudsoftware.
Bescherming van bedrijfsnaam en merk
Een goede bedrijfsnaam is waardevol, maar moet ook juridisch beschermd worden. Let hierbij op:
- Controleer via de KvK of de handelsnaam nog vrij is
- Registreer een bijbehorend domeinnaam
- Overweeg een merkregistratie bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BOIP) of bij de European Union Intellectual Property Office (EUIPO) als je ook in andere landen actief bent
Zonder merkregistratie is je naam en logo beperkt beschermd tegen gebruik door derden.
Juridische valkuilen bij bedrijf starten
Een aantal veelvoorkomende fouten bij het starten van een onderneming:
- Geen afspraken maken met medeoprichters, wat kan leiden tot conflicten over winstverdeling, bevoegdheden of uittreding
- Geen algemene voorwaarden opstellen, waardoor je risico loopt op onduidelijkheid, aansprakelijkheid en betalingsgeschillen
- Geen juridische controle van huur- of leverancierscontracten, met mogelijk nadelige voorwaarden tot gevolg
Wanneer juridisch advies inschakelen?
Het is verstandig om juridisch advies in te winnen bij:
- De keuze van de rechtsvorm
- Het opstellen van contracten, zoals arbeidsovereenkomsten of aandeelhoudersovereenkomsten
- De notariële oprichtingsakte, bij een BV, NV of stichting
- Situaties met meerdere oprichters, buitenlandse partners of bij een complexe structuur
Vroegtijdige juridische ondersteuning voorkomt fouten die achteraf lastig of kostbaar zijn te herstellen. Heb je verder nog vragen? Neem dan vrijblijvend contact met ons op, we helpen je graag.
